حساسیت عاج چیست؟

حساسیت عاج یکی از شایع ترین نگرانی های دندانپزشکی است. این وضعیت در درجه اول به دلیل قرار گرفتن عاج در معرض محرک های حرارتی، شیمیایی یا اسمزی رخ می دهد و در نتیجه باعث ایجاد حساسیت و درد شدید می شود. عاج بخشی از ساختار دندان است که مستقیماً در زیر مینا قرار دارد. این حساسیت می تواند به میزان قابل توجهی باعث بدتر شدن کیفیت زندگی فرد مبتلا  و ایجاد درد در حین انجام کاری معمولی مانند خوردن چیزی سرد یا گرم شود. 

علل مختلف حساسیت عاج چیست؟

حساسیت عاج به دلیل در معرض قرار گرفتن عاج است. یکی از دلایل اصلی در معرض قرار گرفتن عاج، عقب نشینی خط لثه است که ریشه دندان ها را آشکار می کند. بر خلاف تاج دندان، ریشه ها توسط لایه محافظ سختی که به آن مینا گفته می شود پوشانده نمی شود. ریشه ها عمدتاً از لوله های کوچکی تشکیل شده اند که به عنوان پیوندی به عصب تامین کننده دندان عمل می کنند. هنگامی که آنها در معرض محرک هایی مانند غذاها و نوشیدنی های شیرین، سرد یا گرم قرار می گیرند، فرد مبتلا احساس شدیدی را تجربه می کند که به آن حساسیت بیش از حد عاج می گویند.

چه عواملی می تواند باعث ایجاد حساسیت عاج شود؟

عوامل مختلفی می توانند فرد را مستعد حساسیت بیش از حد عاج کنند، مانند:

• مسواک زدن محکم - مسواک زدن بیش از حد دندان ها می تواند مینای محافظ دندان را از بین ببرد. آسیب به مینای دندان باعث نمایان شدن عاج و در نتیجه حساسیت بیش از حد عاج می شود.
• تحلیل لثه - یکی از علل اصلی تحلیل لثه، بیماری های پریودنتال (لثه) است. بیماری لثه می تواند باعث عقب نشینی لثه از خط لثه، نمایان شدن عاج زیرین و در نتیجه منجر به حساسیت عاج شود.
• شکستگی دندان - دندان های شکسته ممکن است به باکتری ها اجازه دهند راه خود را به داخل پالپ دندان پیدا کنند و در نتیجه التهاب و حساسیت دندان ایجاد شود.
• دندان قروچه - فشردن یا ساییدن منظم دندان ها، مانند دندان قروچه، ممکن است باعث خراب شدن مینای محافظ و در نتیجه حساسیت عاج شود.
• استفاده بیش از حد از مواد ساینده مانند پراکسید هیدروژن یا جوش شیرین برای سفید کردن دندان نیز ممکن است منجر به آسیب به مینای دندان و در معرض قرار گرفتن لایه های عمیق تر دندان شود که منجر به حساسیت دندان می شود.
• تجمع پلاک روی سطح دندان نیز ممکن است به بروز حساسیت دندان کمک کند.
• استفاده بیش از حد از دهانشویه ها می تواند احتمال حساسیت دندان را به خصوص اگر عاج در معرض دید قرار گیرد، افزایش دهد. اسیدهای موجود در دهانشویه ممکن است حساسیت دندان را بیشتر کند
• فرسایش مینای دندان، مخصوصاً ناشی از مصرف غذاهای بسیار اسیدی مانند ترشی، گوجه فرنگی و چای، می تواند منجر به حساسیت عاج شود.
• برخی از روش های دندانپزشکی مانند جرم گیری دندان، روکش کردن و پرکردن دندان ممکن است باعث ایجاد حساسیت عاج شوند. با این حال، حساسیت ناشی از این روش‌ها معمولاً در عرض 4 تا 6 هفته پس از عمل بهبود می‌یابد.

حساسیت به عاج چگونه درمان می شود؟

قبل از شروع هر درمانی، تشخیص دقیق حساسیت بیش از حد عاج لازم است. تاریخچه پزشکی به تعیین شدت درد، ثبات درد و عواملی که درد را افزایش یا کاهش می‌دهند کمک می‌کند. ممکن است از روش‌های تشخیصی مختلفی مانند استفاده از جت هوا، اسپری آب یا پروب استفاده شود. پس از تشخیص، حساسیت عاج با روش های مختلفی که در زیر ذکر شده است درمان می شود:

حذف عوامل موثر در افزایش حساسیت عاج: اصلاح عوامل اتیولوژیکی مانند تکنیک مسواک زدن اشتباه، اصلاح مشکلات دندانی مانند تماس های اکلوزال زودرس و محدود کردن مصرف غذاهای بسیار اسیدی، همگی در درمان حساسیت بیش از حد عاج مهم هستند.

درمان حساسیت عاج با استفاده از عوامل حساسیت زدا: انواع مختلفی از عوامل حساسیت زدا برای از بین بردن حساسیت موجود است. این ها عموما بر اساس روش کاربرد به دو نوع طبقه بندی می شوند:

• استفاده در منزل - این روش بدون عارضه و منطقی است که در آن بیمار می تواند خود عامل حساسیت زدا را استفاده کند. برخی از عوامل حساسیت زدا در خانه به شکل دهانشویه، آدامس، خمیر دندان و پودر دندان هستند.
• کاربرد در کلینیک های دندانپزشکی – برخلاف روش های خانگی، این روش دندان های کمتری را پوشش می دهد و هزینه بیشتری دارد. برخی از عوامل رایج حساسیت زدایی عبارتند از نیترات پتاسیم، فلوراید سدیم 2 درصد، اگزالات ها، وارنیش ها، عوامل باندینگ عاج و کامپوزیت، و بیوگلاس. این عوامل یا با بستن لوله‌ های عاجی یا با قطع هدایت تکانه‌ های عصبی که باعث درد می‌شوند، اثرات خود را اعمال می‌کنند.

منبع: نیوزمدیکال

https://www.news-medical.net/health/What-is-Dentin-Hypersensitivity.aspx