طی دو دهه­ ی اخیر، شورای ADA [1] بر پیشرفت و افزایش تعداد محصولات سفیدکننده ­ی دندان نظارت داشته ­است. ضمن توسعه ­ی بازار این دست محصولات، انجمن مذکور لزوم یکپارچه­سازی تعاریف را در زمان صحبت از روش­های سفیدگری به رسمیت شناخته ­است.

بعنوان مثال "سفیدکردن" به هر پروسه­ ای اطلاق می­گردد که ظاهر دندان­ها را سفیدتر بسازد. این امر می تواند به دو روش محقق گردد. محصولی که می­تواند دندان را بلیچ نماید که بعبارت دیگر در عمل رنگ طبیعی دندان را تغییر می­دهد. محصولات بلیچینگ شامل (انواع) پراکسید است که به حذف رنگ­های عمیق (ذاتی) و سطحی (عارضی)کمک می­نماید. در مقابل محصولات سفیدکننده ­ی غیر – بلیچینگ شامل عواملی هستند که با اقدام فیزیکی یا شیمیایی تنها به حذف رنگ­های سطحی کمک می­کنند.

محصولات سفیدکننده می­توانند از سوی دندانپزشک در مطب مورد استفاده قرار بگیرند، ممکن است بنا به صلاحدید دندانپزشک مصرف خانگی داشته ­باشند یا بصورت خرده ­فروشی و بدون مجوز فروخته شود (OTC) که می­توان به دو گروه عمده طبقه ­بندی نمود:

• عوامل بلیچینگ محتوی پراکسید و
• خمیردندان­های سفیدکننده (انواع گرد دندان[2])

عوامل بلیچینگ محتوی پراکسید

کربامید پراکسید که در بسیاری از محصولات بلیچینگ از آن استفاده شده­است، به اوره و پراکسید هیدروژن تجزیه می­شود، که پراکسید هیدروژن عامل فعال بلیچینگ به شمار می ­آید. محصول بلیچینگی که محتوی پراکسید کربامید 10 درصد است، تقریباً 3.5 درصد پراکسید هیدروژن تولید می ­نماید. متداول­ترین عوارض جانبی­ مشاهده ­شده برای این عوامل بلچینگ بر پایه­ ی پراکسید حساسیت دندان­ها و سوزش گاه و بیگاه بافت­های نرم موجود در دهان (مخاط دهان)، به ویژه لثه ­هاست. حساسیت دندان­ها اغلب در طی مراحل اولیه ­ی درمان بلیچینگ رخ می­دهد. سوزش بافتی هم ممکن است ناشی از نامنطبق ­بودن تری[3] بکاررفته برای دربرگرفتن محصول بلیچینگ باشد. هر دو مورد حساس ­شدن دندان­ها و سوزش بافتی معمولاً موقتی هستند و پس از درمان متوقف می­شوند. در موارد نادر، آسیب غیرقابل برگشت به دندان­ها هم گزارش شده ­است. بیماران باید متوجه باشند که اطلاعات کافی­ ای در دست نیست تا تأیید بر استفاد­ه ­ی مکرر از محصولات بلیچینگ و/یا کاربرد طولانی­ مدت بدون نظارت آن­ها باشد.

محصولات OTC مصرف – خانگی و مورد استفاده از سوی دندانپزشک

بلیچ­های سفیدکننده­­ی دندان با مصرف خانگی OTC و مورد استفاده از سوی دندان­پزشک باید مورد تأییدSeal of Acceptance  ADA باشد. محصولات موجود در این طبقه­ بندی که درحال ­حاضر دارای تأیید seal of AcceptanceADA هستند، محتوی کربامید پراکسید 10 درصد می ­باشند؛ با این وجود مشارکت در برنامه­ ی فوق­الذکر محدودیتی برای تولید این غلظت یا نوع بلیچ نیست. گزینه ­های سفیدکننده ­ی فراوانی در حال حاضر چه از طریق دندان­پزشک و چه در بازار در دسترس مصرف ­کنندگان قراردارد که شامل ژل­ های قرارگرفته در تری­ هایی که روی دندان­ها را می­پوشاند، ماتریال­ های paint-on، استریپ یا نوراهای بلیچینگ و سایر موارد می­باشد. سطح و نوع عوامل فعال، از محصول گرفته تا نحوه­ ی بکارگیری آن­ها، می­ تواند بسیار متنوع باشد.

در محلول مبتنی بر آب، کربامید پراکسید به پراکسید هیدروژن و اوره تجزیه می­گردد که پراکسید هیدروژن عامل بلیچینگ فعال به شمار می­آید. سایر موادی که سفیدکننده­ های دندانی محتوی پراکسید را تشکیل می­دهند، می­توانند شامل عوامل طعم ­دهنده و هیدروکسید سدیم، carbopol و گلیسرین باشند.

محصولات بلیچینگ حرفه ­ای

محصولاتی بلیچینگ فراوانی وجود دارد که می­توان بصورت حرفه ­ای از سوی دندانپزشکان در مطب مورد استفاده قراربگیرند. این محصولات از پراکسید هیدروژن در غلظت­ هایی از طیف 25 درصد تا 40 درصد بکار می­روند که گه ­گاه به همراه نور یا لیزر مورد استفاده قرار می­گیرند (شرکت­ ها راجع به تسریع­ کردن یا فعال­سازی فرآیند سفیدکردن توضیحات لازم را ارائه می­دهند). با این وجود در اکثر مطالعات راجع به مزایای طولانی­ مدت سفیدکردن از طریق سیستم­ های فعال­ شده با نور مطلبی گزارش نشده ­است. پیش از استفاده از محصولات حرفه ­ای، بافت­ های لثه با ایزولاسیون از طریق دام رابر یا مالیدن ژل محافظت می­شود. در صورتی که استفاده از محصولاتی با کاربرد خانگی بیش از دو الی 4 هفته زمان می­ برد، روش حرفه ­ای در مطب معمولاً حدود یک ساعته تمام می­شود. از آن­جایی که در 31 دسامبر 2007 شمول محصولات حرفه­ای در seal Program متوقف گردید، محصولات بلیچینگی که بصورت حرفه ­ای مورد استفاده قرار می­گیرند، دیگر به تأیید  ADA Seal of Acceptance نمی­رسند.

خمیردندان­های سفیدکننده

خمیردندان­های (گردهای دندانی) سفیدکننده در برنامه ­ی ADA Seal of Acceptance شامل عوامل شیمیایی یا پولیش ­کننده­ای هستند که برای بهبود ظاهر دندان­ها از طریق زدودن رنگ­های سطحی طراحی شده­اند. آن­ها از طریق پولیش آرام، chelation (چنگاله ­ی) شیمیایی یا دیگر اقدامات غیربلیچینگ کار خود را انجام می­دهند. چند خمیردندان سفیدکننده وجود دارد که در حال حاضر بصورت OTC در دسترس است و مورد تأیید ADA Seal می­باشد.

خلاصه

ADA توصیه می­کند که اگر استفاده از محصول بلیچینگ را انتخاب نموده­ اید، باید تنها پس از مشورت با دندانپزشک انجام شود. این امر برای بیمارانی که دندان­های پرکرده، کراون و رنگ­های بسیار تیره دارند، از اهمیت به سزایی برخوردار است. در طی معاینه­ ی دهان (که از سوی دندان­پزشک معتبر انجام می­شود) تعیین این مطلب حیاتی است که آیا بلیچینگ دوره­ ی مناسب درمانی به شمار می­آید یا خیر. دندان­پزشک و بیمار با یکدیگر می­توانند مناسب­ترین روش درمان را تعیین نماییند. سپس دندان­پزشک مشاوره­ ی لازم را به بیمار ارائه و با طراحی مناسب توالی درمان، چگونگی استفاده از عامل بلیچینگ را بطور جامع تحت نظر قرار می­دهد.

[1] the ADA Council on Scientific Affairs

[2] dentifrices

[3] an ill-fitting tray