تأثیر محصولات سفیدکننده ی دندان
طی دو دهه ی اخیر، شورای ADA [1] بر پیشرفت و افزایش تعداد محصولات سفیدکننده ی دندان نظارت داشته است. ضمن توسعه ی بازار این دست محصولات، انجمن مذکور لزوم یکپارچهسازی تعاریف را در زمان صحبت از روشهای سفیدگری به رسمیت شناخته است.
بعنوان مثال "سفیدکردن" به هر پروسه ای اطلاق میگردد که ظاهر دندانها را سفیدتر بسازد. این امر می تواند به دو روش محقق گردد. محصولی که میتواند دندان را بلیچ نماید که بعبارت دیگر در عمل رنگ طبیعی دندان را تغییر میدهد. محصولات بلیچینگ شامل (انواع) پراکسید است که به حذف رنگهای عمیق (ذاتی) و سطحی (عارضی)کمک مینماید. در مقابل محصولات سفیدکننده ی غیر – بلیچینگ شامل عواملی هستند که با اقدام فیزیکی یا شیمیایی تنها به حذف رنگهای سطحی کمک میکنند.
محصولات سفیدکننده میتوانند از سوی دندانپزشک در مطب مورد استفاده قرار بگیرند، ممکن است بنا به صلاحدید دندانپزشک مصرف خانگی داشته باشند یا بصورت خرده فروشی و بدون مجوز فروخته شود (OTC) که میتوان به دو گروه عمده طبقه بندی نمود:
- عوامل بلیچینگ محتوی پراکسید و
- خمیردندانهای سفیدکننده (انواع گرد دندان[2])
عوامل بلیچینگ محتوی پراکسید
کربامید پراکسید که در بسیاری از محصولات بلیچینگ از آن استفاده شدهاست، به اوره و پراکسید هیدروژن تجزیه میشود، که پراکسید هیدروژن عامل فعال بلیچینگ به شمار می آید. محصول بلیچینگی که محتوی پراکسید کربامید 10 درصد است، تقریباً 3.5 درصد پراکسید هیدروژن تولید می نماید. متداولترین عوارض جانبی مشاهده شده برای این عوامل بلچینگ بر پایه ی پراکسید حساسیت دندانها و سوزش گاه و بیگاه بافتهای نرم موجود در دهان (مخاط دهان)، به ویژه لثه هاست. حساسیت دندانها اغلب در طی مراحل اولیه ی درمان بلیچینگ رخ میدهد. سوزش بافتی هم ممکن است ناشی از نامنطبق بودن تری[3] بکاررفته برای دربرگرفتن محصول بلیچینگ باشد. هر دو مورد حساس شدن دندانها و سوزش بافتی معمولاً موقتی هستند و پس از درمان متوقف میشوند. در موارد نادر، آسیب غیرقابل برگشت به دندانها هم گزارش شده است. بیماران باید متوجه باشند که اطلاعات کافی ای در دست نیست تا تأیید بر استفاده ی مکرر از محصولات بلیچینگ و/یا کاربرد طولانی مدت بدون نظارت آنها باشد.
محصولات OTC مصرف – خانگی و مورد استفاده از سوی دندانپزشک
بلیچهای سفیدکنندهی دندان با مصرف خانگی OTC و مورد استفاده از سوی دندانپزشک باید مورد تأییدSeal of Acceptance ADA باشد. محصولات موجود در این طبقه بندی که درحال حاضر دارای تأیید seal of AcceptanceADA هستند، محتوی کربامید پراکسید 10 درصد می باشند؛ با این وجود مشارکت در برنامه ی فوقالذکر محدودیتی برای تولید این غلظت یا نوع بلیچ نیست. گزینه های سفیدکننده ی فراوانی در حال حاضر چه از طریق دندانپزشک و چه در بازار در دسترس مصرف کنندگان قراردارد که شامل ژل های قرارگرفته در تری هایی که روی دندانها را میپوشاند، ماتریال های paint-on، استریپ یا نوراهای بلیچینگ و سایر موارد میباشد. سطح و نوع عوامل فعال، از محصول گرفته تا نحوه ی بکارگیری آنها، می تواند بسیار متنوع باشد.
در محلول مبتنی بر آب، کربامید پراکسید به پراکسید هیدروژن و اوره تجزیه میگردد که پراکسید هیدروژن عامل بلیچینگ فعال به شمار میآید. سایر موادی که سفیدکننده های دندانی محتوی پراکسید را تشکیل میدهند، میتوانند شامل عوامل طعم دهنده و هیدروکسید سدیم، carbopol و گلیسرین باشند.
محصولات بلیچینگ حرفه ای
محصولاتی بلیچینگ فراوانی وجود دارد که میتوان بصورت حرفه ای از سوی دندانپزشکان در مطب مورد استفاده قراربگیرند. این محصولات از پراکسید هیدروژن در غلظت هایی از طیف 25 درصد تا 40 درصد بکار میروند که گه گاه به همراه نور یا لیزر مورد استفاده قرار میگیرند (شرکت ها راجع به تسریع کردن یا فعالسازی فرآیند سفیدکردن توضیحات لازم را ارائه میدهند). با این وجود در اکثر مطالعات راجع به مزایای طولانی مدت سفیدکردن از طریق سیستم های فعال شده با نور مطلبی گزارش نشده است. پیش از استفاده از محصولات حرفه ای، بافت های لثه با ایزولاسیون از طریق دام رابر یا مالیدن ژل محافظت میشود. در صورتی که استفاده از محصولاتی با کاربرد خانگی بیش از دو الی 4 هفته زمان می برد، روش حرفه ای در مطب معمولاً حدود یک ساعته تمام میشود. از آنجایی که در 31 دسامبر 2007 شمول محصولات حرفهای در seal Program متوقف گردید، محصولات بلیچینگی که بصورت حرفه ای مورد استفاده قرار میگیرند، دیگر به تأیید ADA Seal of Acceptance نمیرسند.
خمیردندانهای سفیدکننده
خمیردندانهای (گردهای دندانی) سفیدکننده در برنامه ی ADA Seal of Acceptance شامل عوامل شیمیایی یا پولیش کنندهای هستند که برای بهبود ظاهر دندانها از طریق زدودن رنگهای سطحی طراحی شدهاند. آنها از طریق پولیش آرام، chelation (چنگاله ی) شیمیایی یا دیگر اقدامات غیربلیچینگ کار خود را انجام میدهند. چند خمیردندان سفیدکننده وجود دارد که در حال حاضر بصورت OTC در دسترس است و مورد تأیید ADA Seal میباشد.
خلاصه
ADA توصیه میکند که اگر استفاده از محصول بلیچینگ را انتخاب نموده اید، باید تنها پس از مشورت با دندانپزشک انجام شود. این امر برای بیمارانی که دندانهای پرکرده، کراون و رنگهای بسیار تیره دارند، از اهمیت به سزایی برخوردار است. در طی معاینه ی دهان (که از سوی دندانپزشک معتبر انجام میشود) تعیین این مطلب حیاتی است که آیا بلیچینگ دوره ی مناسب درمانی به شمار میآید یا خیر. دندانپزشک و بیمار با یکدیگر میتوانند مناسبترین روش درمان را تعیین نماییند. سپس دندانپزشک مشاوره ی لازم را به بیمار ارائه و با طراحی مناسب توالی درمان، چگونگی استفاده از عامل بلیچینگ را بطور جامع تحت نظر قرار میدهد.
[1] the ADA Council on Scientific Affairs
[2] dentifrices
[3] an ill-fitting tray